A-
 A 
A+
https://old.quran.uz/components/com_gk2_photoslide/images/thumbm/351248quran_01.jpg
https://old.quran.uz/components/com_gk2_photoslide/images/thumbm/346660quran_02.jpg
https://old.quran.uz/components/com_gk2_photoslide/images/thumbm/879979538183904.jpg
thumbnailthumbnailthumbnail
https://old.quran.uz/components/com_gk2_photoslide/images/thumbm/802534ssssss.jpg
https://old.quran.uz/components/com_gk2_photoslide/images/thumbm/446341Banner_1.jpg
https://old.quran.uz/components/com_gk2_photoslide/images/thumbm/171121Banner_8.jpg
thumbnailthumbnailthumbnail
Маълум сураларни ёдлаш фазилати
PDF Босма E-mail

عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: مَنْ أَخَذَ السَّبْعَ الأَوَّلَ مِنَ الْقُرْآنِ فَهُوَ حَبْرٌ. رَوَاهُ أَحْمَدُ وَسَنَدُهُ حَسَنٌ.
Оиша (розияллоҳу анҳо)дан ривоят қилинишича, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам) шундай деганлар: «Ким Қуръоннинг аввалги етти (сура)сини ёдласа, у олимдир» (Аҳмад ривояти. Ривоят санади ҳасан).
Қуръоннинг аввалги етти узун суралари Фотиҳадан кейинги Бақара, Оли Имрон, Нисо, Моида, Анъом, Аъроф ва Анфол суралари киради. Бу суралар Тивол дейилади. Ушбу ривоятга кўра, мазкур сураларни ёдлаб, ҳукмларини ўрганган одам олим ҳисобланади.

وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: بَعَثَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بَعْثًا وَهُمْ ذُو عَدَدٍ فَاسْتَقْرَأَهُمْ فَاسْتَقْرَأَ كُلَّ رَجُلٍ مِنْهُمْ مَا مَعَهُ مِنْ الْقُرْآنِ فَأَتَى عَلَى رَجُلٍ مِنْهُمْ مِنْ أَحْدَثِهِمْ سِنًّا فَقَالَ: مَا مَعَكَ يَا فُلاَنُ قَالَ: مَعِي كَذَا وَكَذَا وَسُورَةُ الْبَقَرَةِ قَالَ: أَمَعَكَ سُورَةُ الْبَقَرَةِ فَقَالَ: نَعَمْ قَالَ: فَاذْهَبْ فَأَنْتَ أَمِيرُهُمْ فَقَالَ رَجُلٌ مِنْ أَشْرَافِهِمْ: وَاللهِ يَا رَسُولَ اللهِ مَا مَنَعَنِي أَنْ أَتَعَلَّمَ سُورَةَ الْبَقَرَةِ إِلاَّ خَشْيَةَ أَلاَّ أَقُومَ بِهَا فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: تَعَلَّمُوا الْقُرْآنَ وَاقْرَءُوهُ فَإِنَّ مَثَلَ الْقُرْآنِ لِمَنْ تَعَلَّمَهُ فَقَرَأَهُ وَقَامَ بِهِ كَمَثَلِ جِرَابٍ مَحْشُوٍّ مِسْكًا يَفُوحُ رِيحُهُ فِي كُلِّ مَكَانٍ وَمَثَلُ مَنْ تَعَلَّمَهُ فَيَرْقُدُ وَهُوَ فِي جَوْفِهِ كَمَثَلِ جِرَابٍ وُكِئَ عَلَى مِسْكٍ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَحَسَّنَهُ وَابْنُ مَاجَهْ وَابْنُ خُزَيْمَةَ وَابْنُ حِبَّانَ.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу) ривоят қилади: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам) бир қанча кишиларни (маълум жойга) топшириқ билан юбордилар. Аввал уларга Қуръонни ўқитиб кўрдилар. Ҳар бир киши Қуръондан нима билса, ўшани ўқиди. Саҳобаларнинг энг ёши кичиги олдига келиб: «Эй фалончи, сенда нима бор (яъни  қайси сураларни биласан)?» − деб сўрадилар. Шунда у: «Мен шу-шу ва Бақара сурасини биламан», − деб жавоб берди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам) яна сўрадилар: «Сен Бақара сурасини биласанми?» У: «Ҳа», − деб жавоб берди. У Зот: «Бор, сен уларга бошлиқсан», − дедилар. Шунда уларнинг катталаридан бири: «Аллоҳга қасамки, эй Расулуллоҳ, мени Бақара сурасини ўрганишдан у билан қоим бўла олмай қолишдан қўрқишим тўсган эди», − деди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам): «Қуръонни ўрганинглар, уни ўқинглар. Зеро, Қуръон уни ўрганувчи, ўқувчи ва амал қилувчи учун худди мушку анбар солинган халтача кабидир. Унинг ҳиди ҳамма жойга тарқалади. (Қуръонни) ўрганиб, сўнг уйқуга кетадиган банда, агар у (Қуръон) ичида бўлса, худди мушк солиб, оғзи боғлаб қўйилган халтачага ўхшайди», − дедилар» (Термизий, Ибн Можа, Ибн Хузайма ва Ибн Ҳиббон ривояти. Термизий ривоят санади ҳасан, деган).
Аввал айтилганидек, Набий (соллаллоҳу алайҳи васаллам) саҳобаларга уларнинг Қуръонга бўлган муносабатлари, хусусан, Қуръондан қанча ёдлаганларига қараб муомала қилардилар. Бу ривоятда айтилишча, у Зот бир жойга қўшинни юборишдан олдин вазифа билан кетаётган саҳобаларга бошлиқ тайинлаш учун уларнинг ҳаммасига Қуръонни ўқитиб кўрдилар. Улар Қуръондан қанча билса, шуни ўқиди. Охири ёши кичикроқ саҳобанинг олдига бориб, Қуръондан қанча билишини сўрадилар. У фалон-фалон ва Бақара сурасини ёдлаганини айтди. Шунда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам) уни қўшинга бошлиқ этиб тайинладилар. Улар орасидаги ёши каттароқ киши буни кўриб, «Аллоҳга қасамки, мени Бақара сурасини ўрганишдан кечаси уни тиловат қилолмаслик ёки унга амал қилолмай қолишдан қўрқишим тўсган эди!» − деди. Шунда Набий (соллаллоҳу алайҳи васаллам): «Қуръонни ўрганинглар, уни ўқинглар. Зеро, Қуръон уни ўрганувчи, ўқувчи ва амал қилувчи учун худди мушку анбар солинган халтача кабидир. Унинг ҳиди ҳамма жойга тарқалади. (Қуръонни) ўрганиб, сўнг уйқуга кетадиган банда, агар у (Қуръон) ичида бўлса, худди мушк солиб, оғзи боғлаб қўйилган халтачага ўхшайди», − дедилар.
Бу ерда Қуръон мушку анбарга, қори эса халтачага ўхшатилмоқда.
Яъни  Қуръон ўқиб, уни ўрганиб, Қуръонга амал қилувчи қорининг ўзига ҳам, ўзгаларга ҳам фойдаси тегади. Зеро мушку анбар солинган идишни ечганда унинг ҳиди атроф-муҳитга тарқалади. Қуръонни ёдлаб, кечаси қоим бўлмай, ухлайдиган қори эса мушку анбар солиб, оғзи маҳкам боғлаб қўйилган халтача каби бўлиб, унинг ҳиди ташқарига чиқмайди. Демак, бандаларга Қуръоннинг файзи, баракаси, манфаати етиши учун уни ўқиш, ўрганиш ва Қуръонга амал қилиш керак экан.

وَعَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ بُرَيْدَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: كُنْتُ جَالِساً عِنْدَ النَّبِىِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَسَمِعْتُهُ يَقُولُ: تَعَلَّمُوا سُورَةَ الْبَقَرَةِ فَإِنَّ أَخْذَهَا بَرَكَةٌ وَتَرْكَهَا حَسْرَةٌ وَلاَ يَسْتَطِيعُهَا الْبَطَلَةُ ثُمَّ سَكَتَ سَاعَةً ثُمَّ قَالَ: تَعَلَّمُوا سُورَةَ الْبَقَرَةِ وَآلِ عِمْرَانَ فَإِنَّهُمَا الزَّهْرَاوَانِ وَإِنَّهُمَا تُظِلاَّنِ صَاحِبَهُمَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَأَنَّهُمَا غَمَامَتَانِ أَوْ غَيَايَتَانِ أَوْ فِرْقَانِ مِنْ طَيْرٍ صَوَافَّ وَإِنَّ الْقُرْآنَ يَلْقَى صَاحِبَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حِينَ يَنْشَقُّ عَنْهُ الْقَبْرُ كَالرَّجُلِ الشَّاحِبِ فَيَقُولُ لَهُ: هَلْ تَعْرِفُنِى فَيَقُولُ: مَا أَعْرِفُكَ فَيَقُولُ: أَنَا صَاحِبُكَ الْقُرْآنُ الَّذِى أَظْمَأْتُكَ فِى الْهَوَاجِرِ وَأَسْهَرْتُ لَيْلَكَ وَإِنَّ كُلَّ تَاجِرٍ مِنْ وَرَاءِ تِجَارَتِهِ وَإِنَّكَ الْيَوْمَ مِنْ وَرَاءِ كُلِّ تِجَارَةٍ فَيُعْطَى الْمُلْكَ بِيَمِينِهِ وَالْخُلْدَ بِشِمَالِهِ وَيُوضَعُ عَلَى رَأْسِهِ تَاجُ الْوَقَارِ وَيُكْسَى وَالِدَاهُ حُلَّتَيْنِ لاَ يُقَوَّمُ لَهُمَا الدُّنْيَا فَيَقُولاَنِ: بِمَ كُسِينَا هَذَا وَيُقَالُ لَهُمَا: بِأَخْذِ وَلَدِكُمَا الْقُرْآنَ ثُمَّ يُقَالُ لَهُ: اقْرَأْ وَاصْعَدْ فِى دَرَجِ الْجَنَّةِ وَغُرَفِهَا فَهُوَ فِى صُعُودٍ مَا دَامَ يَقْرَأُ هَذًّا كَانَ أَوْ تَرْتِيلاً. رَوَاهُ الدَّارِمِيُّ وَأَحْمَدُ وَالْبَيْهَقِيُّ فِي شُعَبِ الإِيْمَانِ وَسَنَدُهُ حَسَنٌ.
Абдуллоҳ ибн Бурайда отасидан ривоят қилади: «Мен Набий (соллаллоҳу алайҳи васаллам) ҳузурларида ўтирган эдим, у Зотнинг: «Бақара сурасини ўрганинглар! Зеро уни олиш барака, тарк қилиш ҳасратдир. Унга сеҳргарлар қодир бўла олмайдилар», − деганларини эшитдим. Сўнгра у Зот маълум муддат жим туриб, кейин: «Сизлар Бақара ва Оли Имрон сураларини ўрганинглар! Зеро у иккиси ёритувчи нурдир. У иккиси қиёмат куни икки булут ёки икки соябон ёки бир гала саф тортган қушлар тарзида келиб, ўз соҳиблари устига соя қилади. Қуръон қиёмат куни соҳибининг қабри очилганида чарчаган киши шаклида унга юзма-юз келади ва: «Мени танияпсанми?» − дейди. У: «Мен сени танимайман», − деб жавоб беради. Шунда у: «Мен сени иссиқ пайтларда чанқатган, тунлари бедор қилган дўстинг Қуръонман. Ҳар бир савдогар тижорати орқасидан фойда кўради. Бугун сен ҳам ҳар бир тижоратинг (амалларинг) орқасидан фойда кўрасан», − дейди ва у (банда)нинг ўнг қўлига мулк, чап қўлига мангулик берилади. Бошига виқор тожи кийдирилади. Унинг ота-онасига икки либос кийдирилади. У иккисига дунё тенг келолмайди. Унинг ота-онаси: «Бу бизларга нима сабабдан кийдирилди?!» − деб сўрайдилар. Уларга: «Фарзандларингиз Қуръонни ўргангани сабабли», − дейилади. У хоҳ тез ўқисин, хоҳ шошилмасдан қироат қилсин, кўтарилиб бораверади», − дедилар» (Доримий, Аҳмад, Байҳақий «Шуабул-иймон»да ривоят қилган. Ривоят санади ҳасан).
Бу ерда Қуръон ёдлаган, Қуръон ўқиган қорилар қиёмат куни қандай мукофот ва иззат-икромга сазовор бўлишлари батафсил баён қилинмоқда. Бу неъматларга эришиш учун Қуръон соҳиби, Қуръон дўсти мақомига етиш, яъни Қуръонни доим тиловат қилиш, унинг ҳукмларини ўрганиш ва Қуръонга амал қилиш керак.

وَعَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: وَدِدْتُ أَنَّهَا فِي قَلْبِ كُلِّ مُؤْمِنٍ يَعْنِي تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ. رَوَاهُ الْحَاكِمُ فِي الْمُسْتَدْرَكِ وَصَحَّحَهُ وَالْبَيْهَقِيُّ فِي شُعَبِ الإِيْمَانِ وَالطَّبَرَانِيُّ فِي الْكَبِيرِ.
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳу) Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам)дан ривоят қилади: «Мен уни (яъни  Таборак сурасини) умматимдан ҳар бир мўмин қалбида бўлишини хоҳлардим» (Ҳоким «Мустадрак»да, Байҳақий «Шуабул-иймон»да ва Табароний «Кабийр»да ривоят қилган. Ҳоким ривоят санади саҳиҳ, деган).
Таборак сураси нисбатан қисқа бўлишига қарамай, ўзида улуғ ҳақиқатлар, ҳикматларни жамлаган. Қолаверса, бу сура бандани қабр азобидан сақланишига сабабчи экани ҳақида кўплаб ривоятлар келган. Шу сабаб Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам) бу сурани ҳар бир мўмин-мусулмон банда – эркак ва аёл, ёшу қари бирдек ўрганиши, ёд олиши яхши эканини айтмоқдалар.