106. Қурайш сураси

(1) (لِإِيلَافِ قُرَيْشٍ) بإثبات الياء فيهما بعد الهمزة من: آلفت الشيء أولفه إيلافاً (بمعنى ألفته ولزمته): اعجبوا لإيلاف قريش رحلة الشتاء والصيف.

1. «Ли ийлафи қурайш». Бу ерда иккала сўзда («лиийлаф» ва «ийлафиҳим»да) ҳамзадан кейин «йо»[1] келган. «Бир нарсага ўрганиб қолдим, ўрганяпман» сўзларидан олинган (унга ўргандим ва уни лозим тутдим маъносида): Қурайшнинг қиш ва ёзда сафар қилишига ўрганганига ажабланинг!

(2) (إِيلَافِهِمْ رِحْلَةَ الشِّتَاءِ وَالصَّيْفِ) يقول: رحلة قريش الرحلتين، إحداهما إلى الشام في الصيف، والأخرى إلى اليمن في الشتاء.

2. «Қишда ва ёзда сафар қилишига ўрганганига» ажабланинг! У Зот айтадики, Қурайшнинг сафари икки хилдир, бири ёзда Шомга, иккинчиси қишда Ямангадир.

(3) (فَلْيَعْبُدُوا رَبَّ هَذَا الْبَيْتِ) يقول: فليقيموا بموضعهم ووطنهم من مكة, وليعبدوا ربّ هذا البيت, يعني بالبيت: الكعبة.

3. «Бас, мана шу Уй Роббисига ибодат қилишсин!» У Зот айтадики, жойлари ва ватанлари бўлмиш Маккада муқим бўлишсин ва мана шу Уйнинг Роббисига ибодат қилишсин. Уйдан мурод Каъбадир[2].

(4) (الَّذِي أَطْعَمَهُمْ مِنْ جُوعٍ) أطعم قريشاً من جوع. (وَآَمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ): آمنهم مما يخَاف منه مَن لم يكن من أهل الحرم, من الغارات والحروب والقتال.

4. «У Зот шундайки, уларни очликда таомлантирди». Қурайшни очликда таомлантирди. «Ҳамда хавфдан омон қилди»: Ҳарам аҳлидан бўлмаганларга хавф солувчи тўсатдан бўладиган босқинчилик, уруш ва жанглардан уларни (Қурайшни) омон қилди.

[1] Мухтасарнинг асл нусхада «йо»нинг ўрнига «ҳамза» дейилган. Биз ат-Табарий «Тафсири» тўлиқ нусхасидан тўғрилаб қўйдик.

[2] Асл нусхада «Макка» дейилган. Ат-Табарий «Тафсири» тўлиқ нусхасидан «Каъба» деб тўғрилаб қўйдик.